– 14 JUNI 2025 –
De federale regering heeft vorige vrijdag op voorstel van minister van Noordzee Vincent Van Quickenborne en minister van Economie Pierre-Yves Dermagne ingestemd met een voorontwerp van wet met betrekking tot diepzeemijnbouw. Dit met als doel om de duurzame exploitatie van mariene hulpbronnen te waarborgen. Met deze maatregelen wil België de exploitatie van deze hulpbronnen onderwerpen aan strenge voorwaarden zodat het mariene milieu voldoende beschermd is.
De bodem van de oceaan bevat een verscheidenheid aan waardevolle mineralen. Deze mineralen komen vaak voor onder de vorm van polymetallische knollen en sulfiden en ferromangaankorsten. Deze bevatten onder andere koper, nikkel, kobalt, mangaan en andere mineralen die essentieel zijn voor moderne technologieën.
Deze mineralen werden gevormd over een lange periode door geologische processen. Diepzeemijnbouw verwijst naar het proces van het winnen van deze mineralen en andere kostbare grondstoffen uit de bodem van de oceanen en zeeën. Momenteel worden veel van deze mineralen aan land gewonnen op een manier die een ernstige impact heeft op het milieu.
Diepzeemijnbouw kan potentieel grote economische en strategische voordelen hebben. Er is reeds een grote vraag naar metalen die aanwezig zijn in de diepzee voor de digitale en energietransitie. Daar staat tegenover dat diepzeemijnbouw mogelijks een belangrijke impact kan hebben op het marien milieu en het klimaat. Bijkomende wetenschappelijke studies zijn alvast nog nodig om dit risico correct te kunnen inschatten want in de diepzee bevinden zich unieke en kwetsbare ecosystemen en een biodiversiteit die beschermd dient te worden.
Blue Leader
Door de verschillende lidstaten binnen de Internationale Zeebodemautoriteit wordt gewerkt aan de ontwikkeling van de zogenaamde ‘Mijncode’ en van milieustandaarden om ervoor te zorgen dat diepzeemijnbouw op een verantwoorde en duurzame manier wordt uitgevoerd, met het oog op het behoud van het mariene milieu en het minimaliseren van mogelijke schadelijke effecten op de oceanen.
Ons land is binnen de internationale gemeenschap een voortrekker van maatregelen om grote delen van de oceanen als natuurgebied te beschermen. Dit blijkt ook uit het standpunt dat België op de laatste Raad van de Internationale Zeebodemautoriteit heeft ingenomen en waarbij diepzeemijnbouw maar kan plaatsvinden onder bepaalde voorwaarden. Zo moet er voldoende wetenschappelijke kennis voorhanden is om de impact op het marien milieu te kunnen inschatten, moet op internationaal niveau een sterk regelgevend kader vastgelegd zijn en wordt 30 % van de oceaan beschermd tegen 2030.
Oude wet van 2013
De huidige Belgische wetgeving rond diepzeemijnbouw dateert van 2013 en bevat bepalingen rond prospectie, exploratie en exploitatie.
De maatschappelijke context is sindsdien sterk geëvolueerd. Deze evolutie zal verdergaan en waarschijnlijk nog versnellen. Ze gaat hand in hand met de ontwikkeling van de internationale ‘Mijncode’. Daarom werd na een evaluatie van het huidige wetgevend kader beslist een grondige herziening van de wet van 2013 op te starten.
Deze wetsherziening komt er op een cruciaal moment. Een aantal bedrijven, waaronder een Belgische firma, bereiden zich voor om van exploratie, waarbij de focus vooral ligt op het onderzoeken van de mineralen en de site eromheen, over te gaan naar exploitatie, waarbij men commercieel en op grote schaal wil ontginnen. Het is dan ook belangrijk dat België beschikt over een sterk regelgevend kader waaraan in de toekomst eventuele aanvragen kunnen getoetst worden en dit met het grootste respect voor het mariene milieu en de mens.
Nieuwe wet diepzeemijnbouw
Op voorstel van minister van Noordzee Vincent Van Quickenborne en minister van Economie Pierre-Yves Dermagne heeft de federale regering vorige vrijdag ingestemd met een nieuw voorontwerp van wet voor diepzeemijnbouw.
De nieuwe wetgeving is een belangrijke mijlpaal in de inspanningen van België om de diepzeemijnbouwsector te reguleren en te zorgen voor verantwoorde praktijken die de ecologische impact voorkomen en minimaliseren. Het wettelijk kader is ontwikkeld in nauw overleg met experts uit de industrie, milieuorganisaties en wetenschappers, en is gebaseerd op de nieuwste wetenschappelijke inzichten en beste praktijken op internationaal niveau.
De belangrijkste aspecten van de nieuwe wetgeving omvatten:
- Milieubescherming
Er worden strikte milieunormen opgesteld om ervoor te zorgen dat de diepzeemijnbouwactiviteiten geen enkele onaanvaardbare schade toebrengen aan het mariene ecosysteem. Diepzeemijnbouw kan daarom slechts toegestaan worden indien de internationale en nationale milieudoelstellingen gerespecteerd kunnen worden.
- Duurzame exploitatie
Het bekomen van een Belgisch sponsorcertificaat moet gelijkstaan aan de vaststelling dat het voorgedragen exploratie- of exploitatieproject conform de hoogste milieustandaarden kan plaatsvinden. Er moeten ook voldoende mogelijkheden voorzien worden om het certificaat te bekrachtigen, te schorsen of in te trekken indien de omstandigheden dat vereisen. Om die mogelijkheden te kunnen benutten moet er voldoende monitoring en toezicht gebeuren op de activiteit.
Ook de opvolging van een prospectieactiviteit door een Belgische natuurlijke persoon of rechtspersoon wordt grondiger geregeld, zonder dat de overheid dezelfde verantwoordelijkheid opneemt als voor exploratie- en exploitatieactiviteiten.
- Transparantie en verantwoording
Deze wet zet sterk in op een participatieve en transparante besluitvorming. Zo wordt onder meer voorzien dat het brede publiek geconsulteerd wordt in de procedure tot toekenning, wijziging of hernieuwing van het sponsorcertificaat. Ook zal de federale overheid het jaarverslag van de gesponsorde partij en elk ander relevant geacht document publiceren.
Daarnaast moeten exploitanten gedetailleerde informatie verstrekken over hun activiteiten, inclusief de gebruikte technologieën, de beheersmaatregelen die zijn genomen en de resultaten van milieumonitoring. Onafhankelijke controles en audits zullen worden uitgevoerd om de naleving van de wetgeving te waarborgen.
- Samenwerking op internationaal niveau
De internationale regelgeving rond diepzeemijnbouw is in volle ontwikkeling. In uitvoering van het VN-Zeerechtverdrag en de Overeenkomst van 28 juli 1994 inzake de tenuitvoerlegging van deel XI van het VN-Zeerechtverdrag, waarmee ingestemd werd bij de wet van 18 juni 1998, wordt binnen de Internationale Zeebodemautoriteit intensief onderhandeld over de regels, voorschriften en procedures waaraan diepzeemijnbouwprojecten zullen moeten voldoen. België neemt hier als lid van de Raad van de Internationale Zeebodemautoriteit actief aan deel.
Indien België zijn ambitieuze oceaanbeleid wil voortzetten, eventueel in combinatie met een rol als sponsorstaat voor exploratie- of exploitatieactiviteiten, zal deze internationale regelgeving heel doortastend omgezet moeten worden in de nationale regelgeving. Een dergelijke rol als sponsorstaat brengt namelijk de verantwoordelijkheid met zich mee om toe te zien op de naleving van het VN-Zeerechtverdrag en de nationale regelgeving door de gesponsorde partij.
Het door de ministerraad goedgekeurde voorontwerp van wet wordt nu voor advies voorgelegd aan de Raad van State. Na eventuele aanpassingen op basis van dit advies, wordt het wetsontwerp ingediend in het parlement.
Internationale Zeebodemautoriteit
In maart vond in Kingston, Jamaica, de 28e sessie van de Internationale Zeebodemautoriteit plaats. België kon daar voor het eerst sinds lang deel aan nemen als lid van de Raad van deze instelling. In tegenstelling tot het eerdere statuut als, wat minder rechten en inspraak met zich meebracht. De Zeebodemautoriteit is door het Zeerechtverdrag van de Verenigde Naties aangeduid als verantwoordelijke voor het beheer van de zeebodem.
Als Blue Leader wil België de nadruk leggen op het duurzaam beheer en de bescherming van de diepzee. België streeft er daarom actief naar om de recent door de VN goedgekeurde doelstelling om tegen 2030 30% van de oceaan te beschermen te laten doorwerken in het besluitvormingsproces rond diepzeemijnbouw. België overlegt op dit moment met zijn partners om dit te vertalen in een voorwaarde die gerealiseerd zou moeten worden vooraleer werkplannen voor diepzeemijnbouw goedgekeurd kunnen worden. In juli staat er een nieuwe zitting gepland.
Vincent Van Quickenborne, minister van Noordzee: “Deze nieuwe wetgeving markeert een belangrijke stap vooruit in het waarborgen van de duurzame exploitatie van mariene hulpbronnen. België erkent het potentiële belang van diepzeemijnbouw voor de economie, maar wil er evenzeer voor zorgen dat deze activiteiten op een verantwoorde manier worden uitgevoerd, met respect voor het mariene milieu. Als Blue Leader leggen we de nadruk op het duurzaam beheer en de bescherming van de diepzee. We kijken ernaar uit om samen te werken met internationale partners om deze economische ontwikkeling te onderwerpen aan strenge ecologische voorwaarden.”
Pierre-Yves Dermagne, minister van Economie: “Voor mij is diepzeemijnbouw een zeer belangrijk onderwerp, omdat het een enorme invloed kan hebben op de biodiversiteit in zee, het klimaat en ons wereldwijde economische model. Momenteel beschikken we niet over voldoende wetenschappelijke kennis van de zeebodem om te weten of dergelijke activiteiten wenselijk zijn. Het is nog te vroeg om te weten of en wanneer België de exploitatiefase zal ingaan. Dit is een beslissing die verstrekkende gevolgen zal hebben voor mijn opvolgers, maar ik wilde mijn verantwoordelijkheid nemen door een kader te creëren dat ervoor zorgt dat deze activiteiten alleen kunnen worden ontwikkeld met het grootste respect voor het mariene milieu, het klimaat en de mensenrechten, en in volledige transparantie.”