24/05/2019 – De Schorre Boom
foto’s Georges Janssens
Robotpakken in de logistiek voorlopig nog toekomstmuziek
Exoskeletons of robotpakken geven het menselijk lichaam meer kracht en uithoudingsvermogen.
VIL testte de mogelijke toepassingen van deze robotpakken in de logistieke sector.
Vandaag blijkt de technologie nog onvoldoende matuur om in te zetten voor logistieke manuele taken in warehouses maar door de constante ontwikkelingen is er wel potentieel.
Dat blijkt uit de resultaten van het project ‘Exoskeletons for logistics’, dat VIL heeft uitgevoerd met veertien bedrijven.
Exoskeletons kunnen het menselijk lichaam een boost geven m.b.t kracht enuithoudingsvermogen.
Vandaag worden exoskeletons succesvol ingezet voorrevalidatie in de gezondheidssector en vindt het zijn eerste stappen in de industrie.
De vraag is of deze technologie ook in logistieke operaties voorondersteuning kan zorgen.
Vooral voor zeer belastende manuele taken, zoals orderpicking, verpakken, stapelen, laden en lossen, kan een exoskelet een nuttig hulpmiddel zijn.
Testen met passieve exoskeletons
Een exoskelet is een draagbaar pak uit zacht of harde structuur dat de drager zowel passief of actief ondersteuning geeft aan het lichaam.
Exoskeletons zijn onder te verdelen in twee categorieën.
Enerzijds zijn er de passieve exoskeletons, die de menselijke kracht herverdelen waardoor het lichaam minder zwaar belast wordt op de zwakke punten, wat leidt tot bijvoorbeeld minder rugklachten.
De actieve exoskeletons anderzijds zijn motorisch aangedreven en maken gebruik van extra energie van buitenaf.
VIL voerde uitsluitend praktijktesten uit met passieve exoskeletons omdat de actieve versie voor de industrie nog niet beschikbaar was op de Europese markt.
Minder geschikt voor dynamische taken
De praktijk testen werden uitgevoerd op de sites van vier verschillende bedrijven: Colruyt, Danone, Mainfreight en Gates Distribution Center.
Bijkomend werden er ook enkele complementaire labtesten uitgevoerd, aangevuld met acceptatietesten met een bijhorende bevraging van de operatoren.
Uit externe studies blijkt dat de huidige generatie van exoskeletons vooral zijn gericht op statische en repetitieve belastende taken in eenzelfde houding, zoals montage langs de assemblagelijn in de auto-industrie, waarbij ze permanent in de ondersteunende zone werken.
De bevindingen bij het uitvoeren van eerder statische taken, zoals langdurig werken in één bepaalde positie aan een band, zijn dan ook positief.
De huidige generatie passieve exoskelotons zijn echter veel minder geschikt voor dynamische taken in de logistiek en wordt vaak als oncomfortabel beschouwd (wrijving, stoten, beperkte bewegingsvrijheid, …).
Uiteraard werden er ook tal van positieve ervaringen opgedaan, zoals een betere houding enminder belasting op de rug en schouders.
Technologie nog volop in ontwikkeling
“Op basis van de praktijktesten zagen we dat o.a. het comfort van het exosekelet een grote impact had op de tevredenheid van degebruiker”, aldus projectleider Luc Pleysier. ”We durven echter voorzichtigs tellen dat de gebruiker het positiever zou evalueren bij een betere match tussen (deel)taak en exoskelet, een langere gewenningsperiode, betere opvolging van de afstellingen en correct gebruik. Bovendien is de technologie nog volop In evolutie en zullen door samenwerking tussen de technologie onwikkelaars en de logistieke sector meer gerichte toepassingen realiseerbaar zijn in de toekomst.”
De ervaringen waren dan ook zeer uiteenlopend, sommige vonden de pakken wel zeer geschikte hulpmiddelen.
“Veel van onze werknemers verrichten dagelijks fysiek werk, we grijpen dan ook graag elke kansom hen zoveel mogelijk te verlichten in hun taken. Dankzij het project van VIL zien we zeker potentieel in exoskeletons als ergonomisch hulpmiddel en zullenwij de evoluties van de technologie op de voet blijven volgen” , aldus Tonny Stoffels van Mainfreight.
Het project is dan ook geen eindpunt. VIL zal in de toekomst workshops organiseren om bedrijven te laten kennismaken met de toepassingen van exoskeletons en constanteen vinger aan de pols houden met betrekking tot de evoluties in detechnologie.
Deelnemers: Atlas Copco, Bpost, Colruyt Group, Conway, Danone, Delhaize, Gates Distribution Center, H.Essers, Honda Motor Europe Logistics, Katoen Natie, Limburg.Net, Mainfreight Logistics serives, Oesterbank en Sorbat.
DUUR
Ook de kostprijs van een exoskeleton heeft een aardig prijskaartje:
-Passieve exoskeletons variëren van 3000 EUR tem 11.250 EUR.
Hun draagvermogen bij een rug support kan tot maximum 15 kg uitlopen, voor een arm support van 2 tot 7 kg per arm en voor een been support zelfs tot 24 kg.
-Actieve exoskeletons kosten al vlug 35.000 EUR, hebben een draagvermogen van max 20 kg en een autonomie van 2 tot 8 uur.
TESTERS EN ERVARINGEN
GATES DISTRIBUTION CENTER
Annick De Clercq – preventieadviseur Gates Europe – vertelt dat bij Gates veel heffen en tillen gebeurt bij order picking en packing en verzending? Dat geeft aanleiding tot diverse klachten van o.a. rug, nek en schouder.
Redenen om deel te nemen aan de testen:
-Langdurige ziekte en problemen bij het vinden van aangepast werk erna.
-Vermoeidheid die leidt tot minder efficiëntie, minder alert en meer fouten.
-Ouder worden medewerkers vragen extra acties of hulpmiddelen
Bevindingen:
-algemene tevredenheid maar hadden er meer van verwacht;
-de pakken zijn dikwijls lastig om dragen
-de afstelling is omslachtig
-interesse in de toekomstige evolutie
DANONE
Supply Chain Project Manager, Roselien Bommerez, tracht naar een reductie van absenteisme, opleidingskost (interims), productiviteitsverlies door vervangingen en kwetsuren, administratief werk wegens opvolging absenteïsme.
80 % van de werknemers klaagt al eens over rug, pols, knie, enz..
Hierdoor is een absenteïsme van 12 %.
Pickingscooters worden al ingezet om de werklast te verminderen.
Bij het testen van de exoskeletons door vier testpersonen bleek dat men minder rugproblemen vaststelde maar de krachten meer op de schouders terechtkwamen.
Ook een tegendruk op de borst werd negatief ervaren.
Ook hier werd een algemene tevredenheid genoteerd en is men benieuwd wat de evolutie zal zijn.
ELLIEN SUY – LIANTIS
Als preventieadviseur ergonomie, heeft zij de testen opgevolgd.
Ze wijst erop dat er onvoldoende literatuur is terzake en dat men soms subjectieve beoordelingen krijgt.
In een aantal situaties kreeg men ongewenste neveneffecten:
-verschuiven van de spierbelasting
-onguntige houdingen en bewegingen
Eén van de belangrijke aandachtspunten bij de evaluatie was de objectivering van de effecten: voordelen en risico’s in kaart brengen via ergonomische expertanalyse en metingen.
VIL – GUNHER STORME
Als projectleider heeft hij 105 bevragingen gedaan bij 16 personen over testen met twee exoskeletons.
Er werden punten gegeven voor vijf gegevens:
-comfort: 5,5/10
-ergonomie: 6/10
-efficiëntie: 6,7/10
-gebruiksvriendelijk: 6,1/10
-tevredenheid: 5,1/10
PRAKTIJKTESTEN COLRUYT
‘Go Ergo, Go Exo ?’ een motto naar voren gebracht door Roeland Motmans, ergonoom bij Colruyt en daaraan onmiddellijk aan toevoegt “Exoskelet, ja, maar…”.
Ziekteverzuim en preventie lagen aan de basis om deel te nemen aan de testen.
Ze vonden het belangrijk om alle mensen degelijk te informeren, te laten wennen en de ploegchef te gelasten met de afstelling van exoskeletons.
Als besluit kwamen ze aan 10 % minder spieractiviteit (rug), wat ze zelf aan de lage kant vonden.
De schouderlast blijft, vermoeiend en een subjectief gevoel was algemeen.
Het werkt, maar, de belasting verschuift en men werkt tot 5 % trager.
Soms is het vechten tegen het mecanisme van de exoskeleton.
Ze stellen dat exoskelet potentiëel heeft, maar dat er verdere optmalisaties en ontwikkeling nodig zijn.
Ook moet er getest worden voor welke taak een exoskelet geschikt is.
Het is nog geen wonderoplossing want basis ergonomie blijft belangrijk.
Colruyt werkt ook samen met Exo4work van KULeuven.
BPOST PRAKTIJKTESTEN
Patricia Vertongen is preventie expert bij Bpost en heeft de testen met de exoskeletons gedaan in diverse soorteercentra van pakjes.
Bij Bpost is men al lange tijd bezig om robotisering in te voeren daar waar mogelijk.
Zij hebben diverse behandelingen: losse pakjes – paletten – rolcontainers.
Bij de inzet van de exoskeletons zagen ze dat een efficiënte inzet van de robotisering – bv een rolband – een betere oplossing was.
Bij de zware pakkenzones kwam de mindere bewegingsvrijheid en de soms grote weerstand als negatieve ervaring naar voren.
Zijdelingse bewegingen (er ging zelfs een beenstuk van een toestel kapot) en wandelen waren hinderlijk.
Ook hier was het geen wonderoplossing en kon het niet opwegen tegen de optimalisatie van de werkpost.
Bij het testen – een Leavo toestel en een SuitX toestel – was er wel een voorkeur naar de laatste voor wat betreft comfort en ondersteuning.
Ook het regelen tijdens het werk was makkelijker.
Men noteerde een grotere algemene vermoeidheid na 3 dagen testen; waarschijnlijk door de aanpassing van een andere werkhouding.
MOBILAB @ THOMAS MOORE
Als onderzoeker volgt Eveline De Raeve hoe het menselijk lichaam zich gedraagt tijdens het werk.
Door het oplijsten en de usecases, deelbewegingen van gewrichten, algemene kinematica zou men moeten komen tot een juiste keuze van een exoskeleton.
Ook belangrijk zijn het werkend gebied van het toestel, het toelaten van de bewegingsvrijheid, de ondersteuning (drukpunten), het gewicht, de pasvorm, het kalorieverbruik en wellicht nog andere punten.
De kostprijs is dan meestal het laatste te overwinnen euvel.
BESLUIT
Exoskeletten zijn nog volop in ontwikkeling en moeten zich richten op statische en repetitieve belastende taken.
Exoskeletten dragen vandaag bij in een beperkte reductie van belasting waarbij de neveneffecten een aandachtspunt vormen.
No one solution fits all !
No plug and play: een stappenplan dringt zich op.
GO ERGO ? GO EXO ?