03.03.2014

Met een PPS naar een WHaMM

We stellen U voor: Eric Van Hooydonk, advocaat, professor Universiteit Gent als expert in maritiem recht en havenrecht, en tevens voorzitter van Watererfgoed Vlaanderen.
Zijn kantoor is gevestigd in de Emiel Banningstraat in Antwerpen.
Toevallig of niet maar Banning – Belgisch ambtenaar, diplomaat, schrijver en journalist – was ook in 1863 betrokken bij de onderhandelingen voor het afschaffen van de Scheldetol.

Sedert de Belgische onafhankelijkheid is er met ons watererfgoed in het algemeen heel wat gebeurd
Zeker in Antwerpen, want toen werd de Schelde tolvrij, maar ook in Vlaanderen in het algemeen.
Teveel om het allemaal te onthouden, waardoor de noodzaak is ontstaan om dit erfgoed onder te brengen in musea ten behoeve van het publiek van nu en de toekomst.

We focussen nu op Antwerpen aan de Schelde, een havenstad die groeide en nog groeit.
Omdat sommige bestaande musea en sites er niet meer voldeden aan huidige eisen werden ze gesloten:
-het Nationaal Scheepvaartmuseum in het Steen verhuisde met een klein deel van de collectie naar het MAS;
-het Vleeshuis, voorheen Museum van Oudheidkunde, is nu een muziek-museum ‘Klank van de Stad’;
-de oude kranen op de Scheldekaaien (zopas opgeschilderd) staan er lusteloos bij;
-oude boten onder de hangars van het Noorderterras zijn afhankelijk van vrijwilligers;
-de oude dokken en droogdokken in de Haven krijgen schoorvoetend een bestemming.

Het succes van het Museum aan de Stroom en het Red Star Line museum bewijst dat de site ‘Eilandje’ waar beide musea zijn gevestigd, aan de basis kan liggen van een succesverhaal WHaMM.

Op koers naar het Wereldhaven en Maritiem Museum WHaMM is de titel van het boek dat Eric Van Hooydonk enkele maanden geleden voorstelde voor een meer dan 300 personen tellende publiek van journalisten en prominenten uit het Antwerpse.
Een samenvattende voorstelling kan je lezen op http://www.watererfgoed.be/Docs/PND_WHaMM_finklss.pdf.

Zijn betoog, met vergelijkende voorstellingen van havenmusea in het buitenland, werd door iedereen naar waarde geschat.
Antwerpen heeft recht op een WHaMM, kort en goed, zegt Eric Van Hooydonk.
Als de politiek het niet voor mekaar krijgt, dan moeten andere manieren worden gezocht om het project op gang trekken; een PPS – een Publiek Private Samenwerking zou een oplossing kunnen zijn.
Buitenlandse projecten hebben bewezen dat het kan en dat er een behoorlijk jaarlijks bezoekersaantal kan worden aangetrokken die het geheel financiëel mogelijk maken naar de toekomst.

Ons maritiem verleden is behoorlijk gestoffeerd om het grote publiek te bekoren:
-de eerste Zuidpoolexpeditie met de Belgica aangekocht door Adrien De Gerlache; een replica is in aanbouw maar vordert niet bij gebrek aan fondsen;
-de Congoboten-historie en in het bijzonder die laatste ter ziele gegane Charlesville;
-de Red Star Line die miljoenen passagiers naar het beloofde land van Amerika bracht; nu al een succesverhaal in het Red Star Line museum;
-de Askoy II van Hugo Van Kuyck, architect van de bevrijding van Antwerpen; het jacht Askoy II werd verkocht aan Jacques Brel en leed met een volgende eigenaar schipbreuk in de Stille Oceaan, werd gerepatrieerd en staat nu op de scheepswerven van Rupelmonde in restauratie;
-de Doelse Kogge momenteel in containers bewaard en wordt van oprotten beschermd: zopas vernomen dat de Kogge na behandeling een plaats krijgt in de havensite;
-de Grote Gust, jarenlang de grootste vlotkraan in de haven, kapseisde en werd ontmanteld;
-de vele oude haventuigen die ergens zijn opgeslagen of naar het buitenland zijn verhuisd; zo pronkt Rotterdam met een vlottende graanzuiger uit Antwerpen.
-het oude Hanzehuis (*) aan de ingang van het Albertkanaal; het gebouw werd afgedankt als brandweerkazerne en krijgt een nieuwe bestemming na restauratie en verbouwing;
-en zo kunnen we maar verder blijven opsommen.

Al die dingen en nog veel meer moeten kunnen verenigd worden in één museumsite in Antwerpen.
Eric Van Hooydonk heet het een Superstarmuseum.
De site van het Eilandje is daar uitermate voor geschikt.
Er is reeds een MAS – Museum  aan de Stroom – en een Red Star Line museum.
Er zijn een aantal droogdokken die zouden kunnen omgevormd worden om grote erfgoedstukken in onder te brengen: bv de replica Belgica en de Charlesville moest die ooit kunnen gerecupereerd worden.

In zijn boek verwijst de auteur naar steden als Bilbao, Amsterdam, Belfast (Titanic), Bristol, Cartagena, Chatham, Gdansk, Genua, Glasgow, Greenwich, Hamburg, Helsingør, London Docklands, Portsmouth, Stockholm, Swansea, Bremerhaven, Busan, Falmouth, Flensburg, Hartlepool, Lingang, Oslo, Singapore, Stralsund, Sydney, Tokio, Turku, Vlissingen, Yangjiang.
Allemaal stuk voor stuk een succesverhaal… met soms meer dan 1 miljoen bezoekers per jaar.

En dus kan een Superstarmuseum in Antwerpen ook zegt Eric Van Hooydonk.
Er is een haven, een stad, een super collectie, een site, de kennis, geschiedenis, enterainement, ‘geld’; het is er allemaal, allemaal items voor een geslaagd project.

Om ertoe te komen worden nog een aantal scenarios naar voren geschoven die de auteur laat samenvloeien in een WHaMM.
En waarom niet andere steden koppelen met het idee: bv een Superstar Zeemuseum in Oostende.

Tenslotte breekt Eric Van Hooydonk een lans voor een uitvoeringsplan van de museumsite op het eilandje en meer bepaald aan de beide kaaioevers van het Kattendijkdok.
Eén zijde met de oude droogdokken waarop een reusachtige koepel zou moeten gebouwd worden.
Deze bubbel zou een antipool kunnen vormen voor aan de ene zijde het Mas en de andere zijde de reuze diamant die op het nieuwe Havenhuis zal worden geplaatst.
Hierin zou bijvoorbeeld een volledig scheepvaartmuseum kunnen worden ondergebracht..
Aan de andere zijde van het Kattendijkdok, onder de oude hangars kunnen oude magazijnen worden voorgesteld, met goederen, werktuigen, en ander alaam.
De oude kranen die nu in weer en wind op de Scheldekaaien uit het zicht staan, kunnen op de oostkade van het Kattendijkdok veel beter tot hun recht komen.
Alle musea moeten samenwerken, want dan alleen kan met iets maken dat een publiekstrekker wordt.
Ook horeca en aangepast amusement moeten geïntegreerd kunnen worden.

Eric Van Hooydonk is een aangenaam verteller en kan een publiek naar zijn hand zetten.
Hopelijk slaagt hij erin om de politiek en de private partners eveneens te overtuigen.
Lukt dat, dan komt er zeker een WHaMM !

Het boek: Op koers naar het Wereld Haven en Maritiem Museum WHaMM – Uitgever Pandora Publishers 12/2013 – ISBN 9789053253663 – EUR 49,00 – 360 pag. – heel veel kleurfoto’s – formaat 28,6×24,5 – harde kaft.

Tekst & foto: © Georges Janssens

(*) Hanzehuis of Oostershuis stond oorspronkelijk in Antwerpen op de plaats waar nu het MAS staat.  Het werd oorspronkelijk gebouwd omstreeks 1564, brandde af in 1893, en een copie ervan herbouwd naast de Siberiabrug en ingang van het Albertkanaal.  Dit wordt momenteel herbouwd naar een nieuw Havenhuis.